វិស័យស្រូវអង្ករកម្ពុជា បានចាត់ទុកថា ជាមូលដ្ឋានសម្រាប់កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងចូលរួមដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច។ ប៉ុន្តែវិស័យនេះ ប្រឈមនឹងឧបសគ្គជាច្រើន រួមមានខ្វះធនធានហិរញ្ញវត្ថុ ខ្វះម៉ាស៊ីនកែច្នៃ និងការមិនទុកចិត្តគ្នារវាងអ្នកប្រមូលទិញស្រូវ និងអ្នកផលិតដើម្បីនាំចេញ។ ម៉្យាងវិញទៀត អ្នកបញ្ជាទិញអង្ករអន្តរជាតិបានរកឃើញថា ពាណិជ្ជកម្មអង្ករកម្ពុជា ហាក់មានភាពមិនស្មោះត្រង់។
ពាណិជ្ជករនិងវិនិយោគិនបានបណ្ដាក់ទុនកាន់តែច្រើននៅក្នុងវិស័យស្រូវអង្ករ បន្ទាប់ពីរាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយមួយលានតោនកាលពីឆ្នាំ២០១០។ កំណើននៃអ្នករកស៊ីទាំងនោះ បានជំរុញឲ្យការនាំចេញអង្ករបានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងនៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ ដែលសម្រេចបានបរិមាណជិត ៤០ម៉ឺនតោនក្នុងឆ្នាំ២០១៣ កើនឡើងពីរដងបើធៀបនឹងឆ្នាំមុន។
ស្របពេលដែលមានកំណើននេះ អ្នកនាំចេញអង្ករជាច្រើនហាក់ចាប់យកឱកាសរៀងៗខ្លួនពីគោលនយោបាយនាំចេញអង្ករនេះ។ អ្នកនាំចេញខ្លះប្រឹងប្រជែងយកឈ្នះជាមួយអ្នកនាំចេញផ្សេងទៀតដើម្បីទាក់ទាញ និងចាប់យកទីផ្សារអង្ករអន្តរជាតិ។ អ្នកនាំចេញខ្លះទៀត ហាក់ស្ថិតនៅឆ្ងាយពីគ្នា ខ្វះព័ត៌មាន និងការសម្របសម្រួលពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
ស្របពេលដែលមានកំណើននេះ អ្នកនាំចេញអង្ករជាច្រើនហាក់ចាប់យកឱកាសរៀងៗខ្លួនពីគោលនយោបាយនាំចេញអង្ករនេះ។ អ្នកនាំចេញខ្លះប្រឹងប្រជែងយកឈ្នះជាមួយអ្នកនាំចេញផ្សេងទៀតដើម្បីទាក់ទាញ និងចាប់យកទីផ្សារអង្ករអន្តរជាតិ។ អ្នកនាំចេញខ្លះទៀត ហាក់ស្ថិតនៅឆ្ងាយពីគ្នា ខ្វះព័ត៌មាន និងការសម្របសម្រួលពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
ម៉្យាងវិញទៀត សមាគមអ្នកនាំចេញអង្ករជាច្រើនដែលបានបង្កើតឡើង គឺសម្រាប់ប្រើប្រាស់ជាប្រយោជន៍របស់ក្រុមហ៊ុនខ្លួនឯងវិញ។ ទីបំផុតសមាគមអ្នកនាំចេញអង្ករទាំងនោះ ត្រូវបែកខ្ញែកគ្នា។
អគ្គលេខាធិការរងនៃសម្ព័ន្ធអ្នកផលិតស្រូវ និងនាំចេញអង្ករកម្ពុជា លោក វ៉ាន់ ដេវីត វិចិត្រមានប្រសាសន៍ថា អ្នករកស៊ីស្រូវអង្ករកម្ពុជា យកឈ្នះរៀងខ្លួន៖ «ក្នុងវិស័យស្រូវអង្ករហ្នឹងវាមានសមាគម សហព័ន្ធ សហភាពស្អីៗហូរហែពេក វាបែកបាក់គ្នា។ ពួកហ្នឹងអត់ចេះធ្វើការជាមួយគ្នា។ មតិភាគច្រើនរបស់លោកឧកញ៉ាជើងចាស់នោះ បញ្ហាគាត់មិនចេះសហការគ្នា និយាយឲ្យតែម្ដងទៅ របៀបដែលថា មានខ្ញុំ អត់គាត់ មានគាត់ អត់ខ្ញុំ...»។
បន្ថែមលើនេះ ប្រធានក្រុមហ៊ុននាំចេញអង្ករ ខ្មែរ ហ្វូត (Khmer Food) លោកឧកញ៉ា គឹម សាវុធ បានអះអាងស្រដៀងគ្នានេះដែរថា ការបង្កើតសមាគមនាំចេញអង្ករច្រើនពេក អាចធ្វើកិច្ចការងារមួយចំនួនអនុវត្តន៍ជាន់គ្នា និងខ្វះការសហការគ្នាជាដើម។ បញ្ហាទាំងអស់នឹងបាត់បង់ភាពប្រជែងឈ្នះរវាងប្រទេសអ្នកនាំចេញអង្ករដទៃទៀតនៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។
លោកបញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្នអ្នកនាំចេញអង្ករសមាគមអ្នកនាំចេញអង្ករបានប្រមូលផ្ដុំគ្នាបង្កើតសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា ដែលតំណាងឲ្យអ្នកនាំចេញទាំងអស់ធ្វើការរួមគ្នា ដើម្បីដណ្ដើមទីផ្សារអង្ករនៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ៖ «តែលើកនេះ វាពិសេសជាង! ដោយសារលើកនេះ យើងកែឈ្មោះសហព័ន្ធ ទៅសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា រួមបញ្ចូលទាំងសម្ព័ន្ធអ្នកផលិត និងសមាគមអ្នកនាំចេញ។ ក្នុងមុខជំនួញមួយ ឬក្នុងមុខជំនាញមួយគេមិនដែលមានសមាគមពីរបីដូចស្រុកខ្មែរទេ»។
លោកឧកញ៉ា គឹម សាវុធ អះអាងថា ទៀតថា ការរួមបញ្ចូលគ្នាតែមួយនេះ នឹងអាចជួយកាត់បន្ថយ ការច្រណែនគ្នារវាងអ្នកនាំចេញអង្ករកម្ពុជា ទាំងអស់ ដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍រួម។ ប៉ុន្តែភាពជោគជ័យរបស់សហព័ន្ធនេះ អាស្រ័យលើសមត្ថភាពរបស់អ្នកដឹកនាំ។
ប្រធានសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា លោក សុខ ពុទ្ធីវុធ ដែលទើបនឹងជាប់ឆ្នោតថ្មីមានប្រសាសន៍ថា នេះជាជំហានដំបូងដែលយើងកំពុងបង្កើតគោលនយោបាយអាទិភាព ដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍អ្នកនាំចេញនិងកសិករ។ ការងារដំបូងដែលត្រូវអនុវត្តនោះ គឺកសាងបទដ្ឋានរបស់ស្ថាប័ននាំចេញអង្ករ និងកេរ្តិ៍ឈ្មោះអង្ករកម្ពុជាលើទីផ្សារអន្តរជាតិ។ ម៉្យាងវិញទៀត ការប្រមូលក្រុមអ្នកនាំចេញឲ្យមកធ្វើការរួមគ្នា ដើម្បីប្រយោជន៍រួម គឺជារឿងសំខាន់បំផុត។
លោក សុខ ពុទ្ធីវុធ៖ «សំខាន់វាធ្វើឲ្យស្ថាប័នហ្នឹងរៀបចំឲ្យវាល្អ។ អ៊ីចឹងយើងឃើញគំរូ (model) ដូចនៅថៃ សហព័ន្ធស្រូវអង្ករថៃ គេធ្វើយ៉ាងម៉េច នៅជប៉ុន គេធ្វើយ៉ាងម៉េច នៅវៀតណាម គេធ្វើម៉េច។ យើងមានគំនិញមួយចំនួនដែរ ប៉ុន្តែយើងត្រូវដាក់លើតុ ឯកភាពគ្នារវាងក្រុមប្រឹក្សាភិបាល រៀបចំស្ថាប័នហ្នឹងឲ្យបានលឿន ទីមួយផ្ទៃក្នុងរៀបឲ្យមូលសិន»។
បន្ថែមលើនេះ ភាពរស់រានរបស់វិស័យអង្ករកម្ពុជា បច្ចុប្បន្នដោយសារតែមានការអនុគ្រោះពន្ធនាំចូល ជាពិសេសទីផ្សារនៅសហភាពអឺរ៉ុប។ ប៉ុន្តែអ្នកបញ្ជាទិញទាំងនោះ ធ្លាប់រិះគន់ថា ពាណិជ្ជកម្មអង្ករកម្ពុជា ហាក់មានភាពមិនស្មោះត្រង់ ជាពិសេសការក្លែងបន្លំប្រភេទអង្ករនាំចេញ។
ការរិះគន់មួយចំនួនទៀត បានចោទប្រកាន់សហព័ន្ធស្រូវអង្ករនានាថា មិនបានយកចិត្តទុកដាក់ដល់ជីវភាពកសិករឡើយ។ មានន័យថា ខ្សែចង្វាក់នៃអ្នកផលិតស្រូវអង្ករ និងអ្នកនាំចេញទទួលបាន គម្លាតផលប្រយោជន៍ខុសគ្នាខ្លាំង ក្នុងនោះអ្នកនាំចេញបានផលប្រយោជន៍ច្រើន រីឯកសិករវិញ នៅតែស្ថិតនៅក្នុងភាពលំបាកដដែល។
បញ្ហានេះ ប្រធានសហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា លោក សុខ ពុទ្ធីវុធ មានប្រសាសន៍ថា បច្ចុប្បន្នយើងកំពុងកសាងមូលដ្ឋានរឹងមាំមួយ ដើម្បីធ្វើឲ្យកសិករនិងអ្នកនាំចេញទទួលបានផលប្រយោជន៍ជាអតិបរមា ពីការកំណើននៃការនាំចេញអង្ករ៖ «ការងារវាជាចង្វាក់ វាអត់មានកន្លែងណាមួយដូចថា អត់មានក្រុមណាមួយធ្វើដាច់ដោយឡែកខ្លួនឯងបាន យើងត្រូវរៀបចំចង្វាក់ផលិតស្រូវអង្ករឲ្យវាដើរឡើងវិញ។ កន្លងមកចង្វាក់ហ្នឹង ប្រហែលជាដាច់ វាមិនទាន់ដើរស្រួល រៀបចំឡើងវិញរៀបម៉េចដើម្បីឲ្យវាបានគ្របដណ្ដប់គ្រប់ផ្នែកទាំងអស់ ទាំងកសិករក៏ជួយគាត់ ទាំងខាងអ្នកប្រមូលទិញស្រូវ ហើយនិងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវក៏ជួយគាត់ ក៏ដូចអ្នកនាំចេញ (ទៅកាន់) ទីផ្សារ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា ដែលទើបបង្កើតថ្មីនេះ ស្ថិតនៅភាពស្រពិចស្រពិលនៅឡើយ ដើម្បីសម្រេចបានគោលដៅនាំចេញអង្ករមួយលានតោននៅឆ្នាំ២០១៥។
របាយការណ៍ច្រកចេញចូលតែមួយនៃការនាំចេញអង្ករកម្ពុជា បានបង្ហាញថា កម្ពុជាមានក្រុមហ៊ុននាំចេញអង្ករចំនួន ៦៣ បាននាំចេញបរិមាណ ១២ម៉ឺនតោន នៅរយៈពេល ៤ខែដើមឆ្នាំ២០១៤ ទៅកាន់ទីផ្សារចំនួន ៤៦ប្រទេសនៅលើពិភពលោក៕
