ជម្លោះលើដែនទឹកសមុទ្រចិនខាងត្បូង បានក្លាយជាប្រធានបទក្ដៅសម្រាប់ប្រធានអាស៊ានប្ដូរវេន ត្រូវរកដំណោះស្រាយបញ្ហានេះឲ្យបានឆាប់រហ័ស។ បច្ចុប្បន្នជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង បានបង្កឲ្យអំពើហិង្សារហូតដល់មានមនុស្សស្លាប់និងរងរបួសជាច្រើននាក់នៅប្រទេសវៀតណាម។
អ្នកជំនាញផ្នែកកិច្ចការអាស៊ានអះអាងថា តួនាទីរបស់អាស៊ាន មិនអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះបានទេ លុះត្រាតែមាន ការជួយជ្រោមជ្រែងពីប្រទេសមហាអំណាចនិងអង្គការសហប្រជាជាតិ។
អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយបានលើកឡើងថា ប្រទេសដែលចាប់យកគោលការណ៍គ្រប់គ្រងប្រទេសបែបកុម្មុយនិស្តកម្រនឹងអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាជនរបស់ខ្លួនចេញមុខតវ៉ាប្រឆាំងនឹងស្ថានការណ៍ណាមួយណាស់។ ជាក់ស្ដែងការធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងជម្លោះដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូងដែលបង្កឲ្យអំពើហិង្សា ហាក់ជាការរៀបចំដោយរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ដែលគ្មានសមត្ថភាព។ ភាពអសមត្ថភាពនេះ អាចបង្កឲ្យក្រុមដែលមាននិន្នាការប្រជាធិបតេយ្យនៅវៀតណាម ផ្ទុះឡើងទៅវិញ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការធ្វើបាតុកម្មដែលកើតឡើងនៅវៀតណាម ប្រឆាំងនឹងរឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ ជាការបង្ហាញទៅភាគីចិនថា ប្រជាពលរដ្ឋនិងរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម មិនសប្បាយនឹងប្រទេសចិនឡើយ ចំពោះការខួងយកប្រេងនៅតំបន់ដែនទឹកដែលមានជម្លោះនោះ។
តើកម្ពុជា គួរគាំទ្រចិន ឬវៀតណាម ចំពោះរឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ អ្នកវិភាគនយោបាយអះអាងថា ករណីនេះ កម្ពុជាត្រូវស្ថិតនៅអព្យាក្រឹត ទោះបីជាប្រទេសវៀតណាមនិងចិន មានគុណបំណាច់ធំដល់អ្នកនយោបាយកម្ពុជា គ្រប់សម័យកាលយ៉ាងណាក៏ដោយ។ ស្របពេលដែលប្រទេសទាំងវៀតណាម និងថៃ មានបញ្ហា ប្រទេសកម្ពុជា គួរតែប្រើឱកាសដើម្បីទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគ។ ហេតុផលនេះ កម្ពុជាមិនអាចគាំទ្រភាគីមួយ ហើយប្រឆាំងភាគីណាមួយនោះទេ។ មានន័យថា បើកម្ពុជាគាំទ្រវៀតណាម ដែលជាសមាជិកអាស៊ានដូចគ្នា នោះកម្ពុជានឹងបាត់បង់ចំណែកទីផ្សារ លក់ផលិតផលរបស់ខ្លួននៅប្រទេសចិន។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោកបណ្ឌិត សុខ ទូច មានប្រសាសន៍ថា ការគាំទ្រវៀតណាម កម្ពុជានឹងមិនទទួលបានផលប្រយោជន៍ទាំងអស់ ដោយសារតែវៀតណាម គិតអំពីអត្ថប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គេតែប៉ុណ្ណោះ។ បញ្ហានេះ វៀតណាមធ្លាប់យកទីតាំងប្រទេសកម្ពុជា ជាទីលានសាកកម្លាំងគ្នារវាងលទ្ធិកុម្មុយនិស្តនិងសេរីនិយមជាច្រើនទសវត្សរ៍កន្លងមក។
លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច បន្ថែមថា កម្ពុជាត្រូវតែចាប់យកឱកាសដូចដែលប្រទេសវៀតណាម និងថៃ ធ្លាប់ប្រើយកផលចំណេញពីកម្ពុជា នៅពេលដែលកម្ពុជា មានវិបត្តិនយោបាយនៅឆ្នាំ១៩៩៨។
អ្នកវិភាគមួយចំនួនបានលើកឡើងថា សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែលហៅកាត់ថា អាស៊ាន មិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូងឲ្យដល់ប្រទេសសមាជិកបានឡើយ ដោយសារតែអាស៊ានមានប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋខុសគ្នា និងមាននិន្នាការគាំទ្រមហាអំណាចខុសគ្នា។ ទោះបីជាកិច្ចប្រជុំអាស៊ានរៀងរាល់ឆ្នាំបានលើកយកបញ្ហានេះមកជជែកគ្នារវាងប្រទេសភាគីជម្លោះ ប៉ុន្តែត្រឹមតែចេញសេចក្ដីប្រកាសសម្របសម្រួលប៉ុណ្ណោះ។
សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់កិច្ចប្រជុំអាស៊ានកាលពីថ្ងៃទី១០ ឧសភា ២០១៤ នៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បង្ហាញថា គ្រប់ភាគីទាំងអស់ត្រូវរក្សាស្ថិរភាព និងត្រូវគោរពតាមអនុសញ្ញារបស់អង្គការសហប្រជាជាតិស្ដីពីច្បាប់សមុទ្រនៅឆ្នាំ១៩៨២។ ប៉ុន្តែភាគីចិន បានគូសដែនសមុទ្រចិន ដែលផ្ទុយពីអនុសញ្ញាអន្តរជាតិរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។ តំបន់ដែលមានជម្លោះភាគីច្រើនបំផុតនៅក្នុងកោះស្ប្រាតលី (Spratlys) និងកោះប៉ារ៉ាសែល (Paracels)។
អ្នកវិភាគកិច្ចការអាស៊ានបានអះអាងថា អាស៊ានមិនអាចដោះស្រាយជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងបានទេ ព្រោះបញ្ហាដែលកើតឡើងនៅប្រទេសសមាជិកអាស៊ានកន្លងមក ដូចជាជម្លោះព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ។ នៅពេលនោះ កម្ពុជាបានប្ដឹងទៅអាស៊ាន ប៉ុន្តែអាស៊ានបានជំរុញឲ្យប្ដឹងអង្គការសហប្រជាជាតិ និងរហូតដល់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិដែលហៅថា (ICJ)។
បញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានដែលមានជម្លោះដូចជាហ្វីលីពីន វៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី ប្រ៊ុយណេ ជំរុញឲ្យមានជជែកគ្នាជាសាធារណៈ ប៉ុន្តែភាគីចិន ទាមទារការចរចាប្រទេសនិងប្រទេស និងការពិភាក្សាធ្វើឡើងដោយសម្ងាត់ ឬបិទទ្វារ នៅពេលមានកិច្ចប្រជុំម្ដង។
ក្រៅពីនេះ ការរកដំណោះស្រាយមិនបានដោយសារតែប្រទេសមហាអំណាចធំនៅពីក្រោយជម្លោះនេះ តាមរយៈឥទ្ធិពលអំណាចនៃការចាត់ចែងគោលនយោបាយការបរទេស។ មានន័យថា ប្រទេសមហាអំណាចដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ចង់រក្សាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទីមួយលើពិភពលោក ចំណែកប្រទេសចិន ចង់ក្លាយជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកទីមួយដែរ នៅឆ្នាំ២០១៥។ ម៉្យាងវិញទៀត ប្រទេសសមាជិកអាស៊ានខ្លួនឯងក៏មិនអាចធ្វើឲ្យចិនខឹងសម្បាដោយសារទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្ម។
សាស្ត្រាចារ្យនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ លោក ឡេង ធារិទ្ធ បានអះអាងថា ទាំងផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយដែលប្រទេសមហាអំណាចសម្លឹងឃើញ។ ម៉្យាងវិញទៀត តំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង ជាទីតាំងយុទ្ធសាស្ត្រមួយយ៉ាងសំខាន់សម្រាប់ការដឹកជញ្ជូនគាំទ្រដល់ពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ។
ហេតុផលសំខាន់មួយចំនួនដែលប្រទេសសមាជិកអាស៊ានចង់បានតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះជារបស់ខ្លួន ដោយគេរកឃើញថា នៅដែនសមុទ្រនោះ សម្បូរដោយធនធានធម្មជាតិ ធនធានជលផល ជាពិសេសប្រេងនិងឧស្ម័ន ដែលមានតម្លៃរាប់ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ តាមការប៉ាន់ស្មាន ធនធានប្រេងនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូង អាចផលិតបានជាង ១លានបារ៉ែលក្នុងមួយថ្ងៃ។ បន្ថែមលើនេះ ហេតុផលសំខាន់បីផ្សេងទៀតដែលប្រទេសមហាអំណាចដូចជាចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក ចូលរួមក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺទីមួយ ជាទីតាំងនាវាចរណ៍ពាណិជ្ជកម្ម ទីពីរ ជាតំបន់រក្សាស្ថិរភាពនយោបាយ និងទីបី ជាទីកន្លែងសមស្របមួយសម្រាប់ពង្រីកឥទ្ធិពលមហាអំណាច និងការពង្រីកទីផ្សាររបស់ខ្លួន។
ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ចាប់ផ្ដើមតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៤ រហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ រយៈពេល ៤០ឆ្នាំនេះ ទាំងភាគីសមាជិកអាស៊ាននីមួយៗ មានការប៉ះទង្គិចគ្នាទៅវិញទៅមក ក្រៅពីមានជម្លោះជាមួយប្រទេសចិន៕
No comments:
Post a Comment